Xem tất cả trang

📖 PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC CÁC NỘI DUNG ÂM NHẠC

 DẠY HỌC NGHE NHẠC

1. Xác định về mục đích, yêu cầu của việc dạy học sinh nghe nhạc.

1.1. Mục đích của việc dạy học sinh nghe nhạc

        Nghe nhạc là một kĩ năng quan trọng để phát triển năng lực âm nhạc của học sinh, vì thế hoạt động này được thực hiện khi dạy học tất cả các phân môn, từ Học hát, Tập đọc nhạc, Âm nhạc thường thức đến Nhạc lí. Trong phân môn Âm nhạc thường thức, nghe nhạc là dạng bài độc lập ở lớp 1, 2, 3 và là một phần của dạng bài giới thiệu tác giả, tác phẩm ở những lớp tiếp theo.

        Trong các giờ học nhạc ở trường tiểu học nghe nhạc vừa là một dạng bài vừa là một hoạt động nhằm tăng thêm sự hiểu biết và góp phần định hướng thẩm mỹ cho học sinh. Các em được nghe một số bài dân ca, ca khúc thiếu nhi hoặc trích đoạn băng nhạc chọn lọc. Hoạt động nghe nhạc giúp học sinh:

  • Phát huy thói quen nghe tốt.
  • Đánh thức niềm đam mê âm nhạc.
  • Làm quen với những tác phẩm âm nhạc.
  • Đào tạo HS là những người nghe thông minh.
  • Phát triển trí nhớ âm nhạc và tri thức nghe.
  • Thể hiện cảm nhận âm nhạc thông qua tự biểu hiện.
  • Phát triển thị hiếu âm nhạc thông qua nghe có sáng tạo.
  • Phát triển khả năng phê bình âm nhạc.
  • Phát triển nhạn thức về phương pháp biểu diễn.

1.2. Những yêu cầu khi dạy học sinh nghe nhạc

  1. Về chọn tác phẩm:

- Các tác phẩm hay, đặc sắc của các nhạc sĩ nổi tiếng thế giới và  của các nhạc sĩ Việt Nam, phù hợp với lứa tuổi để cho các em nghe.

- Chọn ca khúc hay những trích đoạn trong các tác phẩm nhạc  không lời, những bản nhạc ngắn hoặc những giai điệu bài hát  được soạn cho các nhạc cụ độc tấu hay dàn nhạc thể hiện.

  1. Hình thức nghe:

 Cho học sinh nghe qua băng đĩa hoặc nghe từ chính sự trình bày của giáo viên.

1.2. Xác định các bước dạy nghe nhạc và việc sử dụng phương tiện để dạy học sinh nghe nhạc

1.2.1. Tiến trình dạy học nghe nhạc

        Nghe nhạc là nghe một bài hát hoặc tác phẩm âm nhạc không lời. Hoạt động này nhằm bổ sung cho học sinh hiểu biết về các tác phẩm âm nhạc và năng lực cảm thụ, giúp các em hình thành kĩ năng nghe, đó là sự tập trung và chăm chú, không ồn ào, biết nhận xét hoặc đánh giá về tác phẩm. Nghe nhạc còn nhằm giáo dục cho học sinh thị hiếu âm nhạc lành mạnh, phát huy trí tưởng tượng và khả năng sáng tạo của các em.

        Phát triển khả năng nghe nhạc quy định dạy những nội dung : Nghe một số bài hát, Đọc một số chuyện kể về âm nhạc với đời sống, Tập nhận biết hướng đi của âm thanh phân biệt âm thanh cao thấp dài ngắn với các tốc độ khác nhau. Nhận biết một số loại nhạc cụ dân tộc và phương tây phổ biến. Tiến trình dạy 1 tiết nghe nhạc gồm các bước sau:

        Bước 1 : Giới thiệu về bản là bước đầu tiên để học sinh nắm được nhiệm vụ tiết học. Hoạt động có thể sử dụng là :

HĐ GV HĐHS

- GV giới thiệu khái quát về tác giả, tác phẩm.

- GV quy định thời gian nghe.

 - Theo dõi và thực hiện theo yêu cầu GV

  Bước 2 : Nghe lần thứ nhất để học sinh làm quen với tác phẩm âm nhạc, có cảm nhận ban đầu về nó.

HĐ GV HĐHS

- GV tự trình bày hoặc mở băng đĩa nhạc.

- Khuyến khích HS nghe và kết hợp với các hoạt động.

- HS nghe nhạc có thể kết hợp với các hoạt động tự nhiên như gõ nhịp, vận động theo nhạc, vẽ tranh…

 

        Bước 3 : Trao đổi về bản nhạc giúp học sinh thấy được vẻ đẹp của tác phẩm

HĐ GV HĐHS

- GV khuyến khích học sinh nói cảm nhận của mình về tác phẩm.

- Giáo viên đặt câu hỏi và yêu cầu, ví dụ:

+ Em yêu thích nét nhạc nào trong bản nhạc, hình ảnh nào trong bài hát?

+ Giọng hát trong băng, đĩa nhạc là giọng nam hay nữ (nếu là bài hát)?

+ Hình thức trình bày là đơn ca, song ca hay tốp ca (nếu là bài hát)

+ Diễn tả lại một nét nhạc nào đó (huýt sáo hoặc đọc bằng nguyên âm)?

- Giáo viên kết luận về nội dung, tính chất của bản nhạc. Giáo dục thái độ tập trung khi nghe nhạc hoặc khuyến khích học sinh thường xuyên tìm hiểu và nghe những bản nhạc hay.

 Học sinh nói cảm nhận của mình như: bản nhạc sổi nổi hay tha thiết, nhanh hay chậm, vui hay buồn, đã từng nghe, từng đàn hoặc hát…

 

        Bước 4 :  Nghe nhạc lần thứ hai: Giúp HS nhớ về giai điệu, nội dung của tác phẩm trên sự định hướng của GV đồng thời có thể phát biểu cảm nhận của mình về bản nhạc.

HĐ GV HĐHS
Giáo viên tự trình bày hoặc mở băng, đĩa nhạc - Học sinh lần thứ hai để cảm nhận sâu sắc hơn về bản nhạc, các em có thể kết hợp các hoạt động như gõ nhịp, vận động nhẹ nhàng, vẽ tranh diễn tả cảm nhận về bản nhạc, hát hoà theo…

 

* Chú ý:  Lỗi cần tránh khi dạy nghe nhạc là giáo viên cho học sinh nghe bài hát rồi dạy các em bài hát đó. Giáo viên hướng dẫn các em tập hát từng câu, yêu cầu học sinh hát đúng giai điệu kết hợp gõ đệm hoặc vận động. Điều này là sai trọng tâm và không đúng mục tiêu, mục tiêu nghe nhạc chỉ để các em hiểu biết về bài hát chứ  không phải hát đúng giai điệu bài hát đó.

1.2.2. Sử dụng phương tiện để dạy học sinh nghe nhạc

        - Trước khi thực hiện tiết dạy thì người GV phải biết lựa chọn nội dung cho dạng bài nghe nhạc , GV chọn bài cho HS nghe trong số các thể loại sau :

  • Bài hát thiếu nhi.
  • Dân ca các vùng miền hoặc địa phương.
  • Nhạc không lời.

        - Chọn danh mục: Phải chọn những tác phẩm hay để đưa các em thâm nhập vào lĩnh vực âm nhạc thuần tuý với những kiệt tác của của những tác giả tiêu biểu. Hãy làm cho HS thích hát và nghe nhạc và sự thích hay không thích đều phụ thuộc vào sự dẫn dắt của giáo viên

        - Bình luận về tác phẩm: GV phải nghe nhiều và tiến tới say mê nghe nhạc để khả năng thưởng thức của mình có thể vượt được một số người chỉ chuyên thực hành máy móc trên nhạc cụ. Có như vậy, khi dạy mới chia sẻ được niềm vui sướng nghe nhạc của mình tới HS được. Phải nghe đi nghe lại nhiều lần tác phẩm mà mình sắp giới thiệu để bản nhạc thấm vào người, nhớ từng câu từng đoạn từng tiết tấu điển hình hay chủ đề dễ nhận ra ở bất kỳ chỗ nào.

        Chuẩn bị đồ dùng trực quan:

        - Có thể là tranh ảnh, hình vẽ để liên hệ tác phẩm ra đời trong hoàn cảnh nào , thuộc thế kỷ nào, có liên quan tới những sự kiện gì... Cả những hình vẽ những nhạc cụ được sử dụng trong tác phẩm đó. GV nhất thiết phải thuộc một vài câu nhạc để đàn lên khi cần thiết trong lúc bình luận , minh hoạ. Cần nhớ một vài tác phẩm khác để liên hệ.

        - Máy nghe nhạc cũng như băng đĩa phải đảm bảo về chất lượng âm thanh phát ra chuẩn xác. Tránh tình trạng máy hư, âm thanh phát ra không nghe rõ, băng nhão… sẽ gây ra những phản cảm cho học sinh khi nhạc, làm cho các em không thưởng thức được cái hay cái đẹp mà tác phẩm mang lại.

- Về tranh ảnh nếu giáo viên tự vẽ lấy thì phải đảm bảo đẹp, có tính thẩm mỹ cao.